Uprawa kultur ozimych, technologia i cechy

Wcześniejsze plony uzyskuje się dzięki jesiennemu sadzeniu roślin. Zasiew ozimych kultur nie ogranicza się tylko do zbóż (owies, pszenica). Coraz częściej  plantatorzy «wysyłają» na przezimowanie dużą ilość warzyw, roślin okopowych, niektóre rodzaje ziół. Pomimo ciepłolubności większości przedstawicieli, wyhodowano kilka rodzajów zdolnych oprzeć się surowym warunkom klimatycznym.

Zalety kultur ozimych

Surowy klimat większości stref klimatycznych nakłada określone moratorium na sadzenie roślin. Zasiew ozimych kultur posiada szereg plusów:

• wzrost urodzajności. Możliwość zbioru kilka razy do roku;
• wczesne wschody. Kiełki pojawiają się z pierwszym nadejściem ciepła;
• wypracowanie odporności. Zahartowane nasiona są odporne na szkodniki i choroby, aktywność których wzrasta w okresie wiosennym;
• niewrażliwość na mróz. Skoki temperatur nie staną się przyczyną obumarcia zasiewów;
• brak chwastów. Kultura wypiera niechciane trawy;
• brak konieczności sezonowego przygotowania grządek.

Nie wszystkie rodzaje przeznaczone są do zimowania. Przed zakupem nasion należy zapoznać się z zamieszczoną na etykiecie informacją.

Jakie kultury można sadzić przed zimą

Do uprawy w niskich temperaturach nadają się następujące gatunki:

• marchew;
• burak;
• sałata siewna, pietruszka, koper, szpinak;
• rzodkiewka;
• cebula, czosnek.

Przy wyborze należy zwrócić uwagę na nazwę gatunku. W przypadku pomylenia odmiany roślina obumrze.

Technologia przygotowania ziemi

Siew kultur ozimych jest uzasadniony w przypadku ścisłego zachowania warunków przygotowania gleby. Początek prac przygotowawczych wyznacza spadek średniej dobowej temperatury do +5°. Takie ochłodzenie gruntu jest wystarczające do napęcznienia ziarna, lecz nie pozwala na formowanie się pędów. Anabioza nasion jest optymalna do ich przezimowania.

Osiągając konieczne warunki, można przejść do prac ziemnych:

• działkę przekopać, spulchnić, zastosować nawóz organiczny (humus, kompost). Podstawowe zadanie – maksymalnie napowietrzyć  i zwilżyć glebę;
• utworzyć bruzdy o głębokości 5-6 cm. Umieścić nasiona, delikatnie docisnąć do dna, zasypać ziemią;
• przeprowadzić ściółkowanie. Gruba warstwa naturalnych materiałów (listowie, igliwie, trociny) ochroni roślinę przed silnymi mrozami.

Pierwszy etap zakończony. Teraz zadaniem plantatora jest czekanie na nadejście chłodów. Jak tylko minusowa temperatura ustabilizuje się, można tworzyć szklarnię.

Ważne! Nie należy okrywać grządki od razu po rozłożeniu ściółki. «Kopuła» przeszkadza w odparowaniu zbędnej cieczy, która sprzyja przemarzaniu.

Przyczyna obumarcia

Nawet skrupulatne przestrzeganie warunków może doprowadzić do spadku urodzajności. Jednakże w większości przypadków szkodę wyrządza sam ogrodnik. Co jest tego przyczyną:

• nieprzestrzeganie terminów zasiewu kultur ozimych. To jeden z najczęstszych problemów. Dostosować się do warunków klimatycznych jest trudno. Mylna prognoza może być fatalna w skutkach;
• przewlekłe przymrozki. Im dłużej utrzymują się silne przymrozki, tym mniejsza szansa na przetrwanie nasion;
• uszkodzenia mechaniczne. Kluczową rolę odgrywa tu nieuwaga. Nieznaczne naruszenie jednolitości szklarni może doprowadzić do obumarcia całej grządki;
• obfite opady. Długotrwały zastój wody zwiększa ryzyko zgnilizny;
• skoki temperatur. W przypadku gwałtownych i częstych ich wahań roślina nie jest w stanie przystosować się do bodźców zewnętrznych;
• choroby grzybowe. Osłabienie charakteryzuje się niedostateczną ilością nawozów.

Towarzyszące czynniki mogą całkowicie wykorzenić plon, bądź uszkodzić go w stopniu częściowym. Przetrwałe zasiewy są najczęściej niskiej jakości. Aby się zabezpieczyć, dobrze jest utworzyć kilka oddzielnych szklarni. W razie uszkodzenia jednej, inne przetrwają.

Sposoby walki

Pomimo trudności, można stawić czoła udrękom. Poprzez przeprowadzenie prostych manipulacji wzrasta procent prawdopodobieństwa przetrwania plonu.

• Przemarzanie. Standardowa sytuacja dla znacznej ilości regionów – słupek rtęci spada do wartości krytycznych i nie podnosi sie przez kilka tygodni. Co dzieje się z rośliną? W komórkach zaczyna gromadzić sie lód. Cykl życia zostaje bezpowrotnie zaburzony. Jak temu zapobiegać? Kupować mrozoodporne, opracowane dla konkretnego regionu gatunki.
• Wyprzenie. Warstwa śniegu nie ginie przy rozmrażaniu gruntu. Jest to charakterystyczne dla wczesnej wiosny. Słońce zaczyna przypiekać, lecz nie jest w stanie przeniknąć przez zlodowaciałą skorupę. Łodyga zaczyna kiełkować, ale napotyka na przeszkodę. Sił do przebicia się na powierzchnię nie ma, dlatego ginie. Co w takim przypadku robić? W okresie jesiennych przygotowań gleby należy wykluczyć nawozy azotowe. Wiosną zaś rozpulchniać śnieg, by przyspieszyć proces topnienia.
• Wymakanie. Sytuacja spotykana w miejscach gromadzenia się wody (niziny, żleby). Warstwa wody utrudnia oddychanie. Tracąc wszelkie podtrzymujące procesy życiowe węglowodany, zalążek obumiera w ciągu dwóch tygodni. Przyczynę usunąć można poprzez utworzenie odpływu. Najskuteczniejsza metoda – siew na wzniesieniach.
• Gołoledź. Wiosenna odwilż bywa złudna, dlatego też należy sprawdzać młode pędy. Warstwa zastygłej wody tworzy się nie tylko na powierzchni ziemi, ale i w jej warstwie. W celu uratowania należy ręcznie rozbić przeszkodę uwalniając kiełek z naturalnej pułapki.
• Szkodniki. Gatunki selektywne odporne są na owady i choroby. Jednakże czynniki zewnętrzne są w stanie zaburzyć odporność młodnika. By uchronić nasiona przed możliwymi atakami zaleca się przed umieszczeniem w dołkach poddać je działaniu środków owadobójczych i dezynfekcyjnych. Dobry będzie roztwór nadmanganianu potasu. Tego typu profilaktyka neutralizuje zainteresowanie owadów.
• Wypieranie. Podwyższony poziom wody wypycha korzeń na zewnątrz, rozrywając system korzeniowy. Problem można rozwiązać umieszczając nasiona dostatecznie głęboko.

Terminy sadzenia kultur ozimych w 2022-2023 roku

Decydującym czynnikiem dobrego przezimowania kultur ozimych, wpływającym na jakość i produkcyjność kultur jest termin siewu. Zbyt wczesne zasiewy grożą uszkodzeniem roślin przez muchy (szwedzka, heska) i chorobami bakteryjnymi. Zasiew w nieschłodzoną ziemię prowadzi do utraty podobieństwa, pojawienia się pleśni.

Aby roślina dobrze przezimowała, potrzebuje:

• optymalnej wilgoci (dokonywanie zasiewu w dostatecznie wilgotną bądź suchą glebę);
• średniej dobowej temperatury na poziomie od +12 do +16 stopni (obliczenie na 10 dób przed zasiewem).
• Za optymalny termin zasiewu kultur ozimych uważa się połowę października. Jednakże należy go skorygować uwzględniając wymienione czynniki.

Technologia uprawy kultur

Metody i techniki obróbki ziemi, ukierunkowane na poprawę rozwoju roślin i warunków uprawy, zawierają:

• spulchnianie, wałowanie i orka;
• poprawny wybór nawozu (ważny jest odpowiedni czas zastosowania nawozu);
• wapnowanie gruntu przy zwiększonym jego zakwaszeniu;
• zaprawianie nasion przed zasiewem (dokonuje się go na 1 tydzień przed zasiewem);
• ochrona kultur ozimych przed szkodnikami, chwastami, chorobami.

Technologie uprawy zawierają także kompleks przedsięwzięć związanych z przygotowaniem gleby przed posadzeniem kultur, obróbką po zbiorze plonu. Główny cel – ochrona rośliny, co  wpłynie na produkcyjność.

Zakończenie

Zasiew kultur ozimych to ryzykowne działanie. Prawdopodobieństwo uzyskania zaplanowanego plonu to 50/50. Zminimalizować straty udaje się doświadczonym plantatorom, którzy każdego roku zajmują się rozsadą. Nowicjuszom trudno jest za pierwszym razem osiągnąć sukces.

Zalecenia! Warto zużyć przedzimowe zasiewy tylko w połowie. W przypadku braku wschodów pozostanie określona rezerwa na ciepły sezon.

Dokładne przygotowanie gruntu i śledzenie zmian pogodowych zaowocuje dobrymi plonami na przestrzeni kilku tygodni przed rozpoczęciem sezonu.