Istnieją cztery podstawowe, ważne dla rozwijających się w szklarni roślin czynniki – światło, ciepło, powietrze i woda. Jednakże w jaki sposób rozwiązać problem z oświetleniem, jeżeli dopływ powietrza zapewnia natura, ciepło — nieprzepuszczalna folia, а kwestię wody zawsze można rozwiązać przy pomocy automatyki.
Oświetlenie podczerwone, świetlówki, sufit LED — to jeszcze niepełna lista wszystkich pochodnych, które pomagają osiągnąć urodzaj i przynieść duże korzyści nie do końca rozwiniętym jeszcze roślinom. I nie należy się poddawać tylko dla tego, że nie wszystko jest zrozumiałe — zrozumienie tych technologii jest łatwiejsze, niż się wydaje. Omówimy to w naszym artykule. Jak wiadomo, każda roślina wymaga od 12 do 16 godzin światła na dobę. Rośliny zazwyczaj przestają się rozwijać gdy długość dnia spada do 10 i mniej godzin. Ale i przekraczające normy oświetlenie również gubi roślinę – powinna ona mieć czas na nocny, wynoszący około 6 godzin odpoczynek.
Jakiego typu oświetlenia potrzebują rośliny szklarniowe? Cechy i rodzaje oświetlenia szklarni
Zapytacie, po co tyle rodzajów sztucznego oświetlenia, wszak wszystkie rośliny przez wiele tysięcy lat rosły pod światłem słonecznym i były «w świetnej formie»? Współcześni uczeni przeprowadzili szereg skomplikowanych badań, w wyniku których podjęto decyzję, że rośliny potrzebują do rozwoju tylko «użytecznego» światła: obszar spektralny czerwonego światła (długość fal 600-700 nm) na czas kwitnienia rośliny oraz kształtowania owoców, i światła niebieskiego (400-500 nm) dla normalnej wegetacji roślin. Uczeni postanowili, iż można ignorować luminescencję pełnego spektrum i słońca, kierując całą energię na «użyteczne» światło, co doprowadziło do pojawienia się specjalnych podświetleń, о których mowa będzie później. Jednakże mimo wszystko «zmodyfikowane» oświetlenie, jak zauważyli inni uczeni, wywołuje duży stres u roślin wpływając na ich pełny rozwój. Rośliny do życia potrzebują pełnego słonecznego spektrum. А wpływ jednobarwnego oświetlenia może tylko zaszkodzić. Wcześniejsze dojrzewanie owoców, przyspieszony wzrost zielonej masy – to już przejaw umiarkowanego stresu roślin. A i gotowy produkt nieszczególnie cieszy oko. Rośliny takie zawierają znacznie mniej dobroczynnych dla naszego organizmu substancji. Roślina, która wyrosła w szklarni, i która ani razu nie miała kontaktu z ultrafioletem, będzie wyglądać lepiej, niż ta z ogrodu, jednakże pod względem smaku będzie przypominać zwyczajną trawę. I raczej wszyscy zgodzą się z tym, że w każdym supermarkecie i o każdej porze roku można znaleźć pozbawione smaku warzywa. A szklarnia na działce przyzagrodowej służy do tego, by radować całą rodzinę najsmaczniejszą na świecie, bogatą w witaminy sałatą. I właśnie dla tego oświetlenie w szklarni należy stosować poprawnie i z rozwagą. Niestety, wszelkie opracowania naukowców w dziedzinie stworzenia lampy, która dawałaby światło podobne do słonecznego, nie doprowadziły do oczekiwanego sukcesu. Lecz mimo to, można w szklarni stosować oddzielne opracowania służące zwiększeniu plonu, jak również poprawie jego samopoczucia, szczególnie, gdy mieszkacie w chłodnych polskich regionach. W wyniku słabego oświetlenia wasze rośliny mogą obumrzeć, а w najlepszym razie będą wątłe, blade, ich łodygi będą mizerne i długie, а owoce niedojrzałe i o nieregularnym kształcie. Właśnie dlatego nie należy odrzucać idei stosowania sztucznego światła, lecz jak najlepiej je wykorzystać.
Żarówki do oświetlania szklarni
Te stare dobre żarówki wystarczająco dobrze oświetlają szklarnię. Mało tego, w niewielkim stopniu ogrzewają także powietrze, co również jest dobre. Jednakże posiadają niezbyt korzystne spektrum dla roślin (600 nm) i zużywają dużo energii elektrycznej. Żarówki wytwarzają silne promieniowanie pomarańczowych, podczerwonych i czerwonych fal, co przy długotrwałym stosowaniu prowadzi do deformacji liści i całej rośliny, bywają także przypadki przegrzania i oparzeń. I właśnie dlatego nie stosuje się ich przy uprawie sadzonek pomidorów bądź ogórków. Są za to idealne do pędzenia kultur zielonych, takich jak pietruszka, cebula, sałata itd. jeśli umieści się je na wysokości pół metra i świeci przez okres od 6 do 18 godzin przy braku naturalnego światła.
Wysokociśnieniowe lampy rtęciowe
Ich główny minus polega na tym, że bardzo szybko się nagrzewają, jak również nadmiernie emitują szkodliwe dla roślin światło ultrafioletowe. Nie należy zapominać, że do szklarni bądź inspektu powinno w maksymalnym stopniu wpadać naturalne słoneczne światło. Tylko wtedy plony zachwycą was swą jakością i ilością.
Świetlówki energooszczędne
Świetlówki emitują korzystne spektrum dla roślin szklarniowych. Żarówki te służą przez bardzo długi czas i kosztują niewiele. Ale i tu są minusy. Jednym z nich jest słabe oddawanie ciepła. Na tej zasadzie działają energooszczędne, stosowane do oświetlenia szklarni żarówki, lecz oświetlają one znacznie mniejszą powierzchnię. Jarzeniówki w szklarniach bądź inspektach montuje się pionowo w standardowych oprawkach, bądź poziomo w metalowych prostokątnych.
Lampy sodowe wysokoprężne
Posiadają wysoką wydajność wytwarzania światła przy mocy zaledwie 400 W, co wskazuje na ich ekonomiczność . Lampy sodowe tworzą w szklarniach monochromatyczne żółto-pomarańczowe pole, silnie przypominające prawdziwe światło słoneczne. Jednakże niebieska część spektrum, również niezbędna do normalnej wegetacji roślin, jest bardzo słaba, co jest wadą tych lamp.
Lampy metalohalogenkowe
Lampy te charakteryzują się szerokim spektrum promieniowania i dużą skalą mocy. Nie bez powodu uważane są za jedne z najlepszych i niemal idealne do stosowania w szklarniach, ponieważ ich światło w maksymalnym stopniu przypomina słoneczne. Wadą tych lamp jest ich krótka żywotność i wysoka cena. Do tego lampy te mają ograniczenia pod względem pozycji świecenia, co również nie przemawia na ich korzyść.
Oświetlenie szklarni lampami LED
Rośliny szklarniowe można doświetlać lampami LED «właściwego światła» — niebieskimi, czerwonymi, bądź kombinacją tego znanego i popularnego podświetlenia. Nie jest to tanie oświetlenie, jednakże właśnie w nim współcześni uczeni pokładają duże nadzieje, а szczególnie w przechodzących liczne badania białych. Po raz pierwszy pomysł na przeprowadzenie doświadczeń z białymi lampami LED w szklarniach pojawił się w Danii, co dało zadziwiające rezultaty – oszczędność energii elektrycznej wzrosła w przybliżeniu o 40%, mało tego, młode rośliny zaczęły się znacznie bardziej intensywnie rozwijać. Nawet kwiaty dały więcej pąków. Do tego, dzięki tym eksperymentom, w szklarniach przemysłowych i zwykłych znacznie spadła konieczność stosowania chemicznych regulatorów wzrostu roślin. Najbardziej konstruktywnym wariantem instalacji jest montaż lamp w układzie liniowym na elastycznych przewodach. Przy tym od czasu do czasu należy dokonywać regulacji wysokości źródła światła i jego położenia względem określonych faz rozwoju roślin.
